| Aurkibidea |
Zein da komunisten jokabidea langilleei erabat buruz?
Komunistak ez dute osatzen beste langille alderdien kontrako alderdi berezirik.
Ez dauzkate proletargo osoarenak baizik izan ditezen interesak.
Ez dituzte aldarrikatzen proletar-mugimenduari egokitzeko asmoan pentsatutako oiñarri berezkoak.
Ara hemen zergatik eztiran komunistak beste proletar-alderdien antzekoak: batetik, langilleen nazional desberdin burruketan, herritasuna aldebateraturik, nahiago dituztelako langilleri osoari dagozkion elkarrekiko interesak, eta hauek baliarazten dituztelako; bestaldetik, langille-burgesiaren arteko burrukaren aldi ezberdiñetan, mugimendu guziaren interesak beti ta toki danetan adierazten dituztelako.
Egitez, bada, herri guzietako langille-alderdien artean, komunistak osatzen dute talderik ausartiena, besteak beti aurreruntz bultzatzen ditun sailla; teoriaz, beste langilleen gain daude, abantail baten jabe bai dira ta: besteak ez bezela garbiki ezagutzen dituzte proletar-mugimenduaren baldintzak, bidea ta helburu orrokorrak.
Komunisten xede urrena beste langille-alderdi guztien ber-berea da: langilleen klasea moldatu, burgesiaren nagusitza eragotzi, politiko Agintea eskuratu.
Komunisten teorizko adierazkisunak iñola ere eztira finkatzen mundu-berritzaille bateon-batek asmatutako edo arkitutako xede ta oiñarrietan.
Klase-arteko burrukaren egiazko baldintzak baizik ez dituzte adierazten eta berdin gure begien aurrean aitzinatzen dijoan historiko mugimenduarenak. Orain arteko jabetz-erlazioen kentzea ezta komunismuari bereziki ta soilki dagokion ezaugarria.
Jabetz-erlazio denak sufritu dituzte aldakuntza iraunkorrak, etengabeko historiko berrizketak.
Adibidez, Frantzia-ko Iraultzak burges-jabetzaren probetxuan ezeztatu zun feudo-jabetza.
Komunismuaren berebiziko ezaugarria ezta edozein jabetz-kentzea, burgesiarena ezeztatzea baizik.
Gaurko bakar-jabetzak, burgesiarenak, ordea, beste edozeñek baiño hobeago ta edertuago agertzen digu nun finkatzen dan produzioaren eta produko-bereganatzearen erabidea: klaseen ezin-konponduan eta bata-besteko explotazioan.
Zentsu hontan, laburkiro zehaztu dezakete komunistak beren teoria: bakar-jabetza kendu.
Norbaitki irabazitako jabetasuna, norbere izardiaren frutua, askatasunaren, ekintzaren eta norbere independentziaren oiñarria osatzen dun jabetza ezeztatu nahi izatea bota digute arpegira komunistei.
Norbere izardiaren frutua, egiña zuzenaren bidez eskuratutako jabetza. Burges txikiaren, nekazari txikiaren jabetzaz jardun nahi al da, burgesiarena baiño antziñakoa dan jabetz-erabideaz? Ez degu hori kendu beharrik: industriaren aurrerapenak ezeztatu du ta egunero erauzten dijoa.
Ala oraingo bakar-jabetzari buruz, burgesiarenari buruz, hitzegin nahi da?
Sari-lanak, proletar-lanak, jabetasuna ote dakarkio langilleari? Iñola ere ez. Kapitala sortzen du, hau da, aloger-lanaz baliatzen dan jabetza, haunditzeko aloger-lan berria eraiki behar duena, berriro explotatzeko. Egungo erabidean, kapitalaren eta alorgelanaren ezin-konponduan mugitzen da. Aztertu ditzagun ezin-konpondu honen azpegi biak.
Kapitalista izatea ezta produzioa bakarrik, baita-ere sozial-egoera bat. Kapitala guziekiko ekoizpena da; gizakide askoren elkar egiñalaren bitartez soillik mugiarazi diteke ta, azkenik, gizakide guztien anhalegin elkar bidez.
Kapitala, beraz, ezta norekiko indarra, soziala baizik.
Horrezkero, guzien jabetza, gizarte osoarena bilakatzen bada kapitala, iñundik ere ezta bakar-jabetza guziena bihurtzen dana. Jabetzaren giza-arrazoia aldatuko zan bakarrik. Bere klasezko ezaugaria galduko du.
Aztertu dezagun aloger-lana.
Aloger-lanaren erdiko balioa, lansariaren txikiena da; hau da, langilleak, langille bezela bizitzeko behar ditun lopideen biduketa baizik ezta. Beraz, ekintzaren bidez beretzen duna langillea, bizitzeko behar beharrezko gauzeetara mugatzen da. Iñungo aldetik ez degu puskatu nahi lan-ekoizpenen bereganatze hau, beharrezkoa bait da giza-bizitzaren ugaltze utsarentzat. Beste bereganatze lotsagarri modua kendu nahi degu, zeren, hau dala ta, langillea ezta bizi kapitala gehitzeko baizik, eta zapaltzaille klasearen interesak eskatzen duten bitartean bizi da.
Burges gizartean, bizidun lana ezta bildutako lana gehitzeko bide bat besterik. Komunista gizartean, ordea, langilleen bizimodua nasaitzeko, aberasteko ta errestuagotzeko bidea da bildutako lana.
Honela, igaroak menperatzen du orainaldia burges gizartean, komunista gizartean, orain-aldia da igaroaren jabe. Burges gizartean, burujabea da kapitala ta norberetasuna dauka; baño, bitartean, lana egiten dun gizakia, zapalduta ta nortasunik gabe bizi da.
Eta honelako egokeraren kentzea dirudio burgesiari norberetasunaren eta askatasunaren ezeztatzea! Ta arrazoiez...! Izan ere, hori bai da helburua: burges-norberetasuna, burujabetasuna ta askatauna kendu.
Burges produsioko egungo baldintzetan, askatasunak traturako ta salerosketarako libertadea esan nahi du.
Baiño sal-eresketa izkutatzen bada, tratuaskeak ere ies egiten du. Tratu askeari buruz dabillen berriketa, gure burgesen arrokeri liberal guziak bezelatsu, askea eztan salerosketari begira daukate soillik zentzua, Erdi Aroko burges zapalduari begira ere bai; ez daukate, ordea, zentzurik, komunismuak ezeztatzen ditun salerosketa, produzio-burges eta burgesia ber-berari begira.
Biotz-ikaraz irikitzen zaudete bakar-jabetza kendu nahi degulako! Baiño zuen gizarean, bakar-jabetasunik eztago gizakiden bederatzi hamarrentzat! Bederatzi hamarren hauentzat eztagolako doi-doi, dago zuentzat. Beraz, gizakide gehienak jabetasunik gabe edukitzeke egon ez diteken jabetz-erabidea kendu nahi izatea arpegiratzen diguzute.
Hitz batian, zuen jabetza kendu nahi izatea salatzen diguzute. Egiazki, horixe berbera nahi degu.
Lana, kapiala, dirua, lur-errenta, laburki, giza-aginte monopolizatugarria bilakatu ez diteken orduti, hau da, bakar-jabetza buges-jabetza bihurtu ez diteken momentutik, norberetasunak lurra jo dula diozute.
Aitorzten dezute, bada, zer dan zuentzat norberetasuna: burgesa, burges-jabea. Eta, alegia, nortasun hauxe puskatu behar da.
Iñorriri ez dio kentzen komunismuak giza-ekoizpenak bereganatzeko eskubidea; bereganatze honen bidez besteren lana menperatzeko ahalmena kentzen dio soilki.
Bakar-jabetza luperatuaz, ekintza dena geratuko litzakela, munedu osoa alperkerian sartuko litzakela iazarri zaigu.
Honela izango balitz, aspaldidanik eroriko zan burges-gizartea, alperkeria dala ta; Zeren-eta lanean dabiltzanak, ez duta ezertxo era atzemanten; eta bereganatzen dutenak, ez dute lanik egiten. Yaurdespen dena tautologi hontara mugatzen da: eztago aloger-lanik, kapitala eztagon tokian.
Komunisten produzio-erabidearen aurka zuzendu diran yaurdespen denak, baita-ere produktu materialen bereganatze-moduren kontrakoak, era berean egiñak izan dira buru-lanaren produzio ta bereganatzeari burua. Eta nola burgesak klasezko jabetzaren kentzea ezartzen dun produzio-suntsimenaren parean, halatan klasezko jakintzaren kentzea ere kultura denaren ezeztatzea dirudio.
Burgesek adiakatzen duten kulturaen ezabatzea, gehien-gehienentzat ezta makiñaren ezarri-bilakatzea baizik.
Baiño alperrik etzazute gurekin jardun, askatasun, kultura ta zuzentza gauzei buruz dauzkatzuten burges-iritziak, burges-jabetzaren kentzeari ezartzen dizkiotzuten bitartean. Zuen adigaiak burges-produzio ta jabetz-erlazioen produktua dira; zuen zuzentza, berriz, ezta legea bilakatu dezuten zuen klasearen nahikuntza baizik, honen mamia zuen klasearen bizi-baldintza materialaz mugatuta dagolarik.
Gogamen interesatu bidez, izadi ta Adimenaren betikozko lege bezela ezarri dituzute zuen produzio ta jabetz-erabideagandik datozten giza-erazioak _ produzio-bilakaeraren zehar sortu ta ezkutatzen diran historiko erlazioak; eta nagusi klase guztiekin, gaur bizi ez diranekin, partekatzen dezute gogamen hori. Antziñako jabetzari buruz asmatzen dezutena, feudo-jabetzarentzat bururatzen dezutena, etzerate ausartzen burges-jabetzarentzat onhartzen.
Familia kendu nahi izatea! Erradikalenak ere asarre dira komunisten laidogarri asmo honegaz.
Baiño burges-familia, zein oiñarrian datza gaurko egunean? Kapital eta norbere probetxuan. Familia, bere osotasunean, eztago burgesiarentat baizik; baiño, langilleriari indarka kendurik familia, billatzen du bere osagarria, baita-ere emalizunkeri agirian.
Beraz, osagarri hori kendu ezkerotxe izkutatzen da burges-sendia; eta aski da kapitala izkutatzea, biek aldentzeko.
Aurrak gurasoen menpean egotea ezeztatu nahi izatea botatzen diguzute arpegira? Aitortzen degu gaiztakeri hori.
Baiño, zuek diozutenez, lokarri sakratuenak etentzen ditugu, famili barruko hazieraren ordez gizartekoa ezarriaz.
Eta zuen haziera, ez ote dute mugatzen bera ere gizarteak, zuen semeak hazten dituzuten giza-baldintzak, gizartearen zeharreko edo zuzeneko esku-sartzeak eskolaren bidez eta abar? Komunistak ez dute asmatu gizartearen esku-sartze hau haziduran; bere muiña aldatu baizik ez dute egiten eta menperatzaille klasearen influentzitik atera.
Burgesiaren jarduketak familiari ta hazierari buruz, baita-ere gurasoak seekin lotzen dituzten lokarri xamurraz, are ta nazkagarriagoak azaltzen dira, industri haundiak senditar lotura guztia kendu ala langilleari, ta saleroste gauza utxetan, lantresna utsetan bihurtu ala aurrak.
Zuek, komunistak, emakumeen bazkuna eratu nahi dezute!, digu deadarka batian burgesiak.
Burgesak, produzioko tresna bat bezela ikusten du bere emaztea. Entzuten du guziok baliatu behar gerala produzioko tresnaz ta ezin diteke pentxatu emakumeak ere zori hori ber-bera izango ez dutenik.
Eztu sumatzen produzioko tresna utsa ez bezelako eginkizuna eskiñi nahi diogula egin-egiñean.
Bestaldetik, eztago gauza parregarriagorik, komunistei ezartzen dien emakumeen dalako ofizial bazkunak gure burgesen artean sortzen dun ikara ultra-morala baiño. Komunistek ez daukate emakumeen bazkuna eraiki premirik; ia beti izandu da.
Gure burgesek, langilleen emakume ta alabak beren aukeran edukitzeaz askietzen eztirala _ ez degu aitatzen ofizial emalizunkeria _ bereziko atsegiña billatzen dute bata-bestearen emazteaz nahasten.
Burges-ezkontza, izatez, emakume ezkonduen bazkuna da. Itxurakeriz estalitako emakume bazkunaren ordez, beste bat ofiziala ta zintzoa ezarri nahi izatea arpegiratu litzaizikioteke soilki komunistei. Agirian dago, bestaldetik, bein oraindar produzio-erlazioak kendu ondoren, ezkutatuko dala hauengandik datorren emakumeen bazkuna, hau da, emalizunkeri ofiziala ta ezkutukoa.
Aberria, herritasuna kendu nahi izatea ere salatzen zaie komunistei.
Langilleak ez dute aberririk. Ezin dezaiezkete kendu eztutena. Politiko Agintea eskuratu behar dulako, lehendabizi, klase nagusia bihurtu nazio-barruan ta nazio paratu, proletargoa nazionala da oraindio, iñolaz ere ez, ordea, burges-zentzuan.
Nazional bakartasuna ta herrien arteko ezin-konponduak ezkutatzera doaz egunetik egunera, burgesia, saleroste askea, mundu-merkatua, industri-produzioaren mosde-berdiña ta ondoren datorren bizimodua aurreratzen diran arabera.
Langilleriaren aginpideak askarrago kendu-araziko ditu oraindio. Proletargoaren elkar-ekintza, zibilizatu herrietan bederen, bere askatasunaren aurreneetako baldintza bat da.
Gizon-gizonaren menpean egotea bukatu ala, amaituko da nazio-artekoa ere.
Nazioen barruan klaseen ezin-konpondua bukatu ezkero, ezkutatuko da nazio-bata besteaganako etsaitasuna.
Komunismuaren aurka, erlijio, filosofia ta erabat ideologiaren aldetik egiten diran salaketak ez dute merezi zeharozko azterketa.
Begi zorrotz haundia behar ote da noski ikusteko, bizi-kondizio, sozial-erlazio ta giza-bizitza aldatu ala, eraberritzen dirala ere gizonaren adigaiak, aburuak eta iritziak, hitz batian, kontzientzia ?
Adigaien historiak, zer erakusten du ezpada produzio materiala aldatzen dan neurrian, eraberritzen dala buruzkoa ere ? Edozein garaiko adigai nagusiak, beti izan dira menperatzaille klasearenak.
Gizarte osoa iraultzen duten gogamenaz mintzatzen danean, errealitate bakarra agertzen da : gizarte zaharraren barnean, beste berri baten elementuak eratu dirala ta adigai zaharrak eta antziñako giza-erlazioak batera izkutatzen dirala.
Mundu zaharra erortzeakoan, kristau erlijioak aurreneko beste denak hausi zitun. Kristau adigaien ordez, enziklopedistenak jarri ziranean nausi XVIII-garren gizaldean, feudo gizarteak burruka gogorra zeraman, orduan iraultzaillea zan, burgesiaren aurka. Erlijioaren ta kontzientziaren askatasunari buruzko gogaiak gauz bat azaltzera mugatu ziran : konkurrentzi askearen erreiñua jakintzaren alorrean.
Esango diguzute noski : "Erlijiozko, filosofizko, moral, politiko, lege arauzko gogakizunak eta abar, historiko bilakaera-zehar zijoazten aldatzen. Baña erlijioa, morala, filosofia, politika ta legedia aldakuntzaguztien barna geratzen dira beti.
Ba daude gañera betikozko egiak, esate baterako, askatasuna, zuzentasuna ta abar... giza mail denari dagozkionak. Komunismuak, ordea, betikozko egi hauek puskatu nahi ditu, baita-ere erlijioa ta morala, tankera berria eman beharrian; eta horregatik dijoa hau orain arteko historiko bilakaeraren aurka".
Zertara mugatzen da salaketa hau? Gaurdañoko gizarte denaren historia, kalsezko kontradizioen artean aitzinatu da, nahiz eta hauek erabide bereziak hartu garai desberdiñetan.
Baiño nahiz eta erabide berezial hartu- nolanaikoak izan - kontradizio hauek, gizarte zati-bata bestearen explotazioa gizaldi guziei dagokien errealitatea da. Beraz, ezta arritzeko gauza garai danetako giza-kontzientzia- desberdintasun eta bereztasun gorabera - halako guziekiko erabideen artean aurreratzea. Kontzientzizko erabide hauek eztira osotoro izkutatuko, aurretik ezpadira kentzen beti-betiko klasearteko ezin-konponduak.
Komunista iraultza bitartez, funtsetik apurtzen dira antziñako jabez-erlazioak; ezta, bada, arritzekoa bere bilakaera barna zeharo apurtzen ba ditu antziñatik hartu zitun adigai guztiak.
Baiño utzi ditzagun alde batera burgesiak komunismuari egiten dizkion yaurdezpenak.
Lehen ikusi degunez, langille iraultzaren aurreneko ekintza, langilleria klase nagusi bezela moldatzea da ta demokrazia eskuratzea.
Bere politiko aginteaz baliatuko da proletargoa, kapitala maillaka kentzeko burgesiari, produzioko tresnak Estaduaren eskuetan jartzeko, hau da, langilleriaren eskuetan bein klase nagusia bezela eraikita gero, ta lenbailen produzioko indarrak gehitzeko.
Asieran eztago hau aurrera eramaterik noski, bortxaz ezpada oinkatzen jabetzaren ta produzio-burges erlazioen eskubidea, hau da, ezpadira hartzen ekonomiko aldetik eskasak eta ezin-eutsiak dirudiketen neurriak, baño mugimenduaren zehar garaituko diranak eta premiazko bide bat bezela azalduko diranak produzioko sistema dena aldatzeko.
Herrialde bakoitzean eztira noski berdiñak izango neurri hauek.
Hala-ere, lurralde aurreratuenetan, ia toki danetan bateko ditezke ondorengo neurriak.
1º. Lur-jabetzaren kentzea ta lur-errenta Estaduaren eralgietako erabiltzea.
2º. Gero ta gehiagoko zerga haundia.
3º. Jabegai eskubidearen ezeztatzea.
4º. Erbesteratuen ta herri-nahasleen jabetzaren legez-kentzea.
5º. Banketxe Nazional baten bidez, abantzua Estaduaren eskuetan biltzea, Estaduarena izateko kapitala ta monopolio osoa eukitzeko.
6º. Transporte bide guztiak Estaduaren eskuetan bateratzea.
7º. Estaduaren fabrike ta produzio-tresnen gehitzea; orokor egitamu baten bitartez, lur-berrien landatzea ta landatutakoen hobetzea.
8º. Bortxa-lana guztientzat; industrial taldeen erakundea, batez ere, nekazaritzarentzat.
9º. Nekazaritza ta industriaren elkartzea; hiri ta baserri arteko desberdintasuna kentzeko neurriak.
10º. Haurren herri-ikaste doarikoa; orain fabriketan erabiltzen dan haur-lanaren kentzea; hazidura ta produzio materialaren elkartzea ta abar.
Bein, bilakaera-zehar, klasezko desberdintasunak ezkutatu ezkero, ta elkartu diran gizakien eskuetan bildu ondoren produzio guztia, herri-Aginteak politiko bereiztasuna galduko du. Egoki mintzatuaz, klase batek bestea zapaltzeko eratu dun indarra besterik ezta politiko Agintea. Proletargoa nahi ta nahiez klase bilakatzen bada burgesiaren aurka daraman burrukan; iraultza bidez, klase nagusia bihurtzen bada ta, klase nagusia bezela, indarrez erausten ba ditu antziñako produzio-erlazioak, bat-batean apurtzen ditu klaseak; ta, beraz, klase bezela daukan nagusitza.
Aurreneko burges-gizartearen ordez, klaseen eta klasezko ezin-konponduen ordeez, elkargo bat sortuko da ta norberaren bilakatze askea izango da hemen guztien bilakatze askearen baldintza.
| << I BURGESAK ETA PROLETARIOAK | III SOZIALISTA TA KOMUNISTA ELEDERRA >> |