Geschreven: 18 september 1917
Bron: Rabotsjii Poet nr. 15 (Weg der Arbeiders). In het Engels voor het eerst verschenen in Socialism Today no. 211, vertaald uit het Russisch door Pete Dickinson
Vertaling: naar het Nederlands door Peter den Haan
HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren?
Leest u dit met een smartphone?
Met (enkele) smartphones moet u zelf uitmaken welke modus voor u geschikt is
Nadat de Voorlopige Regering uiteen was gevallen op 26 augustus, de Kadetten stapten eruit om de weg vrij te maken voor Kornilov, de mensjewieken om Kerenski alle ruimte te geven, was de volgende regeringscrisis een feit. Na het neerslaan van de Kornilov-opstand, met dank aan het Militaire Revolutie Comité, de bolsjewistische fabriekscomités en regeringsgezinde sovjets, was de Voorlopige Regering een lege huls geworden. Om deze leemte te vullen stelde Kerenski een directorium in, bestaande uit 5 leden. Uiteraard zichzelf; Teresjtsjenko als Minister van Buitenlandse Zaken; de districtscommandant van Moskou Wersjowski, die hiertoe snel tot generaal werd bevorderd; admiraal Werdereweski, die snel uit de gevangenis ontslagen werd, waar hij vanwege medeplichtigheid aan de opstand in was gezet en de mensjewiek Nikitin, die vanwege gebrek aan draagvlak al snel uit de partij werd geroyeerd. Onder druk van met name de Petrogradse en Kroonstadse sovjets werden Trotski en een aantal vooraanstaande bolsjewistische leiders op 4 september en de dagen erna op borgtocht vrijgelaten.[1] Om de toegenomen autoriteit van de Sovjets te pareren en de toenemende invloed van de bolsjewieken de pas af te snijden, stelde het directoraat een Democratische Vergadering in, die plaats vond van 14 tot 21 september (oude jaartelling) in Petrograd. Op 18 september las Trotski deze door hem opgestelde verklaring namens de bolsjewistische fractie voor op de vergadering en hij werd op 20 september 1917 gepubliceerd in Rabotsjii Poet nr. 15 (Weg der Arbeiders) en verscheen daarna ook in Izvestia (Nieuws), het officiële orgaan van de Sovjet van Petrograd. In het Engels voor het eerst verschenen in Socialism Today no. 211 in een vertaling van Pete Dickinson. Voor het eerst in het Nederlands vertaald door Peter den Haan.
De Revolutie is op een bijzonder kritiek moment terecht gekomen. Ofwel komt er een nieuwe opleving, of er zal een catastrofale ineenstorting volgen. Door de oorlog is het volk uitgeput en worden niet minder geplaagd en afgemat door de besluiteloosheid en weifelingen in het beleid van de regerende politieke partijen.
Nu, zes maanden na de omverwerping van het tsarisme, wordt wederom aan de drijvende krachten achter de revolutie het vraagstuk rond de macht in al haar omvang gesteld. Dit volgt op een reeks van pogingen om een revolutionaire macht op te bouwen rond een coalitie van de democratie, gebaseerd op de bezittende klasse en het jammerlijke gestuntel van het “Litsjnie-regime”[2] die rechtstreeks hebben geleid tot de Kornilov-rebellie.
Elke nieuwe regeringscombinatie begon met een proclamatie of programma van staatsmaatregelen en toonde na een paar weken al haar volkomen machteloosheid om ook maar een stap voorwaarts te zetten. Na de ene deal na de andere met de tsenzoviks[3] kwam de overduidelijke rotheid van de coalitie naar buiten, hetgeen opwinding, bezorgdheid en woede veroorzaakte in de hoofden van alle arbeidende en onderdrukte lagen van de bevolking in het land. Niet alleen onder arbeiders, niet alleen onder de soldaten die al 3 jaar lijden in de loopgraven, maar ook onder de boeren uit zelfs de meest afgelegen dorpen, is het inmiddels duidelijk geworden dat de problemen van het land niet kunnen worden opgelost door een overeenkomst te sluiten met de Lvov’s en de Rodsjanko’s.[4]
We kunnen de democratisering van het leger niet overlaten aan de generaals van het oude regime, Kornilov en Alexeev, die de horigheid nog propageren. Het is onmogelijk controle over de industrie uit te oefenen met ministers die bedrijven bezitten, of financiële hervormingen door te voeren met bankiers of militaire plunderaars, of hun handlangers; de Konovalovs, Paltsjinkies, Tretjakovs of Boerisjkins. En, als laatste, in een tijdperk van grootste schermutselingen in het centrum en op het platteland, is het onmogelijk om ook maar een serieuze maatregel tot regulering van de industrie, of van het juridisch systeem of van het onderwijs etcetera door te voeren op basis van het oude bureaucratische apparaat en systeem met haar geest van mensonvriendelijkheid en hardnekkige bureaucratie.
Ondanks de beste pogingen van de autoriteiten om de sovjets terug te dringen en uit te putten, ondanks het kamikaze beleid van de officiële terughoudende leiding, werd de onoverwinnelijkheid van de sovjets aangetoond door de revolutionaire macht en initiatief van de gewone bevolking in de periode van de onderdrukking van de rebellie door Kornilov. De Voorlopige Regering heeft zichzelf voor eeuwig besmeurd, zowel voor het volkstribunaal als voor het oog van de wereld, door haar directe verantwoordelijkheid voor de machtsgreep van Kornilov aan de ene kant. En aan de andere kant door haar bereidheid om Kornilov alle vruchten van de revolutie in handen te geven. En na deze nieuwe ervaring, die voor altijd in het geheugen van de arbeiders, soldaten en boeren zal staan gegrift, is de leuze die door onze partij al direct in het begin van de revolutie naar voren werd gebracht: Alle macht aan de sovjets, in de hoofdstad en op het platteland; nu de stem geworden van het gehele revolutionaire land.
Alleen zo’n macht kan, met een minimum aan ongeregeldheden, de mobilisatie van de gehele economie verzekeren. De macht zal direct gebaseerd zijn op het proletariaat en de arme boeren, een macht die alle materiële welvaart van het land en haar economische mogelijkheden kan bundelen. Zonder haar maatregelen te beperken tot alleen het eigen belang van de eigen groep. Door het mobiliseren van alle wetenschappelijk geschoolde en technisch waardevolle krachten voor sociaaleconomische doeleinden; onmiddellijk het maximaal bereikbare geplande karakter te realiseren in de ineenstortende economie; de boeren en plattelandsarbeiders helpend om zo effectief mogelijk de landbouwproductie te organiseren; winsten te beperken, lonen vast te stellen en, in relatie tot de regulering van de productie, het verzekeren van een goede arbeidsdiscipline via arbeiderszelfbestuur en de gecentraliseerde controle over de industrie.
De contrarevolutionaire partij, de Kadetten, is boven alles bang voor een overdracht van de macht aan de sovjets en is continue de minder bewuste elementen van de democratie aan het intimideren met het spookbeeld van een gewapende opstand van de bolsjewieken. Daarom vinden wij het noodzakelijk om hier nog maar eens luid en duidelijk en ten overstaan van het gehele land te stellen dat in het gevecht om de macht voor ons programma, onze partij nooit en te nimmer van plan was of is, de macht te nemen tegen de georganiseerde wil in van de meerderheid van de arbeidende massa’s van het land. De overdracht van alle macht aan de sovjets zal de klassenstrijd niet afschaffen, net zo min als de onderlinge partijstrijd in het democratische kamp.
Onder omstandigheden van volledige en ongehinderde vrijheid van meningsuiting en door de doorlopende vernieuwing van de sovjets van onderaf, zal het gevecht over invloed en macht lopen binnen het raamwerk van de sovjetorganisaties. Maar het laten voortduren van de huidige beleid van geweld en onderdrukking tegen de arbeidersklasse en de revolutionaire elementen in het leger en onder de boeren om zo een verdere ontwikkeling van de revolutie tegen te houden zal, tamelijk onafhankelijk van de wil van een revolutionaire organisatie, onvermijdelijk leiden tot een enorme botsing leiden. Een botsing die zijn weerga niet kent in de geschiedenis.
In de huidige omstandigheden is de coalitiemacht onvermijdelijk de macht van geweld en onderdrukking van de top tegen hen van de basis. Nadat alles wat is gezegd en gedaan, kunnen alleen diegenen die er op uit zijn om tegen elke prijs een burgeroorlog te ontketenen, om daarna de verantwoordelijkheid hiervoor in de schoenen van de werkende bevolking en onze partij te schuiven, gebruik maken van een dusdanige ervaring om nu toch weer een nieuwe alliantie voor te stellen tussen de democratie en de contrarevolutionaire bourgeoisie.
De bevolking smacht naar de vrede. De Coalitiemacht betekent een voortzetting van de imperialistische oorlog. Tot op heden heeft de Voorlopige Regering constant haar oren laten hangen naar de eisen van de geallieerde imperialisten, de dodelijke vijanden van de Russische revolutionaire democratie. Het desastreuze offensief van 18 juni, waartegen onze partij aanhoudend voor heeft gewaarschuwd, de Kornilov-methodes om het leger weer in het gareel te dwingen -welke werden uitgevoerd in actieve samenwerking met de verzoeningsgezinde ministers – dit alles werd direct of indirect opgedragen door de geallieerde imperialisten. Langs deze weg heeft de Russische Revolutie al veel van haar morele autoriteit verspild, zonder haar materiële macht ook maar iets te versterken.
Het wordt steeds duidelijker dat de geallieerde imperialisten, terwijl ze de innerlijke kracht van de Russische Revolutie verzwakken, er niet voor terug zullen deinzen om een vrede te sluiten die ten koste zal gaan van de Russische bevolking. Tegelijkertijd zal een halfhartige voortzetting van de oorlog, zonder het vertrouwen van het volk in de doelstellingen van die oorlog en in de leiders van de Voorlopige Regering, een belangrijke troef zijn in de handen van de contrarevolutie, die haar spel speelt met het oog op een afzonderlijke vrede met het roofzuchtige Duitse imperialisme.
Het vestigen van de Sovjetmacht zal in de eerste plaats een direct, openlijk en definitief voorstel aan alle volkeren inhouden tot een onmiddellijke, eerbare, rechtvaardige en democratische vrede. Een revolutionair leger zou in staat zijn de onvermijdelijkheid van oorlog toe te geven als zo’n vrede zou worden afgewezen. Maar alles wijst er op dat zo’n voorstel van de revolutionaire macht een enorme weerklank zou vinden onder de uitgeputte werkende massa’s van alle oorlogvoerende landen, dat de voortzetting van de oorlog onmogelijk is. Sovjetmacht betekent vrede.
Genoeg getwijfeld! Genoeg van zwakke lafheid! Je kunt niet ongestoord de boerenbevolking uitputten en afmatten door ze zes maanden lang land en vrijheid te beloven en dan, vooruitlopend op de Grondwettelijke vergadering, te weigeren onmiddellijk het grootgrondbezit af te schaffen zonder compensatie en een snelle overdracht van de controle hierover aan de plaatselijke boerencomités. Het is genoeg geweest met deze draaikonterij! We hebben genoeg van de van het zwakke beleid van de leiders van de SR-en en mensjewieken tot op heden.[5] Genoeg met de vertragingstactieken. Genoeg van holle woorden! De tijd is gekomen om een besluit te nemen.
De volgende maatregelen, die zijn opgesteld door veel invloedrijke revolutionaire organisaties, aangevoerd door de Petrogradse en Moskouse sovjets van arbeiders en soldatenafgevaardigden, zouden moeten worden aangenomen als basis voor het werk van de revolutionaire macht:
1) Vooruitlopend op een besluit van de Grondwettelijke Vergadering, het afschaffen van het private grootgrondbezit zonder compensatie en overdracht en controle aan de boerencomités, met garanties tot behoud van de voorraden voor arme boeren.
2) De introductie van arbeiderscontrole over de productie en distributie op staatsniveau, centralisatie van de financiële activiteiten, controle over de banken en de nationalisatie van de grote industriële bedrijven, zoals olie, kolen en metaal. Algemene dienstplicht tot arbeid, onmiddellijke maatregelen om de industrie te herverdelen en in de levering van industriële producten aan het platteland tegen vastgestelde prijzen te voorzien. Progressieve belasting op het grootkapitaal en op bezit en inbeslagname van oorlogswinsten om het land te redden van economische ineenstorting.
3) Een verklaring dat alle geheime verdragen per direct vervallen en ongeldig zijn en een onmiddellijk voorstel aan alle volkeren van de oorlogvoerende landen tot een algemene democratische vrede.
4) Een garantie op het recht van zelfbeschikking voor alle naties binnen Rusland en het onmiddellijk stopzetten van alle onderdrukkingsmaatregelen tegen Finland en de Oekraïne.
Bovendien moeten de volgende maatregelen per direct worden afgekondigd:[6]
1) Alle repressieve maatregelen tegen de arbeidersklasse en haar organisaties moeten worden stopgezet; de doodstraf aan het front moet weer worden afgeschaft en het recht op volledige en vrije meningsuiting en democratische organisatie in het leger moet worden hersteld.
2) Officieren en commandanten moeten verkozen worden door lokale organisaties.
3) Algehele bewapening van de arbeiders en de Rode Garde organisaties.
4) De Staatsraad en de Staatsdoema moeten ontbonden worden. Per direct moet er een datum voor de Grondwettelijke Vergadering worden vastgesteld.
5) Alle klasseprivileges moeten worden afgeschaft; geen extra rechten voor de adel, maar gelijkheid van alle burgers.
6) De achturige werkdag moet worden ingevoerd net als een algemene bijstandswet.
Vanwege de noodzakelijke maatregelen die moeten worden doorgevoerd om tot een gezonder politiek klimaat te komen, alsmede om ons kwaadaardige juridische systeem te ontmaskeren, eisen wij de onmiddellijke aanstelling van een betrouwbare en democratische onderzoekscommissie naar alle aspecten van de gebeurtenissen van 3 tot 5 juli en het ter verantwoording roepen van alle rechterlijke autoriteiten, de zetbazen van het oude regime, die op dit moment verantwoordelijk zijn voor de onderzoeken tegen het proletariaat.[7] De onmiddellijke vrijlating van alle gearresteerde revolutionairen en het zo snel mogelijk bijeenroepen van een openbaar proces rond alle gedane aanklachten.
Wij vinden het noodzakelijk om te stellen dat de samenstelling van deze uitgeroepen bijeenkomst, de Democratische Vergadering, gebaseerd is geweest op volledig arbitraire gronden in de keuze van afgevaardigden.
Alles bij elkaar zijn hier zetels ingeruimd voor de minst revolutionaire en meest verzoeningsgezinde elementen van de democratie, waar ze, gezien de huidige politieke rol die ze spelen, absoluut geen recht op hebben. De vertegenwoordiging vanuit de legerorganisaties schiet absoluut tekort; wat er zit komt uit de oude leiding en is in de afgelopen 6 maanden nooit verkozen en staan dus ver af van de vele soldaten. De slechts gedeeltelijk hervormde Doema’s en Zemtvo’s, hier aanwezig vanwege hun speciale aanstelling, zijn een bijzonder kwalijke uitdrukking van de revolutionaire politieke ervaring van de democratie en haar opvattingen.[8] In nog grotere mate geldt dit voor de coöperatieven, waarvan de hier aanwezige geselecteerde leiders slechts een verwaarloosbare binding hebben met de opvattingen van de democratische massa’s en hoe haar opvattingen zich hebben ontwikkeld.
Vergeleken met de zemstvo’s, de doema’s en de coöperatieven zijn de sovjets zeer ondervertegenwoordigd. Terwijl het juist die organisatie is die het beste de opvattingen van de arbeiders, de boeren en de soldaten weerspiegeld. Het waren juist de sovjets die, tijdens de meest kritieke dagen van de opstand van Kornilov, hun posities behielden en in veel plaatsen alle macht.
Daarom geloven wij dat alleen die beslissingen en voorstellen van de huidige bijeenkomst kunnen worden doorgevoerd die gericht zijn op de afschaffing van het Litsjnie-Kerenski regime.[9] Een Alrussisch congres van arbeiders, boeren en soldaten afgevaardigden zou zulke maatregelen toejuichen. Het onmiddellijk bijeenroepen van zo’n congres is vanaf heden de belangrijkste taak.
_______________
[1] Zie: Geschiedenis der Russische Revolutie; L. Trotski, pag 930-960. De oude Russische kalender liep 13 dagen voor op de later ingevoerde ‘westerse’ kalender.
[2] Litsjnie dvorijanin is de uitdrukking voor een bastaard van adellijke afkomst zonder rechten. In deze is het een ironische verwijzing naar de Voorlopige Regering. Voor zijn mislukte coup was Kornilov opperbevelhebber van het leger in de Voorlopige Regering, waar hij de taak van de opgestapte Generaal Alexeev had overgenomen.
[3] Tsenzoviks; stemgerechtigden in het tsaristische Rusland vanwege hun bezit. In deze een synoniem voor de oude grootgrondbezitters.
[4] Prins Lvov was het eerst hoofd van de Voorlopige Regering, lid van de Kadettenpartij. Rodsjanko was een leider van de monarchistische Oktobristen partij en voormalig hoofd van de Staatsdoema.
[5] Binnen de Sociaal-Revolutionaire Partij en de mensjewieken was de meerderheid voor het voeren van de oorlog. Uit deze twee groepen werd ook steeds de kern van de Voorlopige Regering gevormd.
[6] Tijdens de vergadering zelf werden de navolgende 6 punten in de verklaring toegevoegd, die waren opgesteld door Lev Kamenev en Elenea Stasova. Dit was een weerspiegeling van de meningsverschillen binnen de bolsjewistische partij als gevolg van de aprilstellingen van Lenin. Lenin en Trotski waren tegen deelname aan de bijeenkomst net als daarna het voorlopig parlement en spraken zich uit voor een boycot. Kamenev en ook Stalin waren voor deelname, evenals de “oude bolsjewieken”, een uitdrukking van Lenin over partijleden van voor 1914, die zich tegen een breuk met de mensjewieken na februari 1917 en zijn aprilstellingen keerden.
[7] Na de demonstraties in juli greep de Voorlopige Regering haar kans om de bolsjewieken zwaar te onderdrukken. De partijbladen werden verboden, Trotski en Kollontaj werden gevangen genomen. Uit angst vermoord te worden, vluchtte Lenin naar Finland. Ook Zinovjev dook onder.
[8] De Doema’s en Zemtvo’s waren semidemocratische organen uit de tsaristische periode.
[9] Alexander Kerenski, lid van de SR-en, was het hoofd van de Voorlopige Regering en na 4 september 1917 ook opperbevelhebber van het leger.