Geschiedenis van de Nederlandstalige arbeidersbeweging
1877
Programma van de Vlaamse Socialistische Arbeiderspartij
VSP
... De Gentse afdeling werd belast met het uitwerken van een programma en de statuten. Die eerste gezamenlijke onderneming leek hen een goede basis om tot verdere samenwerking over te gaan: de pogingen tot het stichten van de Belgische Arbeiderspartij vingen aan.
Denise de Weerdt, De moeizame oprichting van de BWP
1886
Programma en statuten van de Belgische Werkerspartij
BWP
... Men zal er niet meer spreken over het statuut van de VSP, dat een afschaffing van de nationaliteit vroeg, met eenheid in muntwezen en handelscontracten tussen de landen. Maar de nadruk op het grondige verschil tussen de Vlaamse socialisten en hun vroegere anarchistische opvattingen kwam reeds duidelijk tot uiting toen ze verklaarden dat de arbeiderspartij met behulp van alle wettelijke middelen streefde naar de socialistische samenleving.
Denise de Weerdt, De moeizame oprichting van de BWP
1894
Verklaring van Quaregnon
Congres van de BWP
Het legendarische Charter van Quaregnon bleef jaren dé tekst van of voor de Belgische socialisten. Na 1979, toen de Belgische Socialistische Partij (BSP) splitste in de Nederlandstalige SP (nu SP.a) en de Franstalige PS, werd deze tekst verlaten.
1900
De wording van het communisme in Nederland 1907-1925
Willem van Ravesteyn (1876-1970)
Leider van de Sociaal-Democratische Partij en de Communistische Partij in Nederland tot 1925. Lid geworden van de Rotterdamse SDAP in 1898, bezocht hij in 1900 met Wijnkoop het internationaal studenten congres te Parijs. Wijnkoop, Ceton en Ravesteyn stichten in 1907 het blad De Tribune, dat uitgesloten werd op een buitengewoon SDAP-congres (Deventer 1909). Zij werden dan de SDP dat in 1918 de Communistische Partij Nederland (CPN) wordt. Oppositionele stromingen leiden naar een partijcrisis in 1925, waarop het driemanschap de leidende functies uit handen gaven. Ravesteyn nam definitief afscheid van de communistische beweging en concentreerde zich op zijn studiën.
1903
Door arm Vlaanderen
August De Winne (1861-1935)
Een verhaal over werkloosheid, armoede, kinderarbeid, werk, grote gezinnen, uitbuiting, kindersterfte, ...
De spoorwegstaking van 1903
1905-1937
Documenten van en over Edward Anseele
Edward Anseele
“Vóór 1902 telde het internationaal bureau der coöperatieve federaties geen socialisten. Ze zijn er twee jaar geleden ingetreden op het congres van Manchester en voor een paar weken zijn op het congres te Boedapest nieuwe afgevaardigden verschenen, die aldus aantoonden dat de invloed van de socialistische coöperatie steeds aangroeit en over enige jaren eerst een sterke minderheid en daarna de meerderheid zal uitmaken op het Internationaal Bureau der Coöperatieven.”
1933-1940
De activiteiten van een communistische sabotagegroep in Antwerpen en Rotterdam
Hans Dankaart en Rudi van Doorslaer
1937
Geluidsregistraties ten behoeve van Tweede Kamerverkiezingen 1937
Fred de Kok
Vanaf 1929 werden geluidsregistraties gebruikt bij verkiezingscampagnes voor de Tweede Kamer. In dat jaar vooral voor gebruik in het massamedium Radio. De politieke propaganda gericht op de arbeiders van de SDAP via de VARA (Vereniging van Arbeiders Radio-amateurs), bracht de rechtse regering ertoe preventieve radiocensuur in te stellen in 1930.
1936-1937
Met de loupe op zoek naar de Belgische trotskisten in de Spaanse arena
Nadia de Beule
Studeerde geschiedenis in de Rijksuniversiteit te Gent. Als onafhankelijk historicus publiceerde zij verder nog De geschiedenis van de eerste mei in België. Van haar is ook Het Belgisch trotskisme, 1925-1940.
1940
Tegen fascisme, kapitalisme en oorlog
Wim Bot
Wim Bot (1956) studeerde geschiedenis in Utrecht. Tegen fascisme, kapitalisme en oorlog is een bewerking van zijn afstudeerscriptie. In 1986 publiceerde hij Generaals zonder troepen. Het Comité van Revolutionaire Marxisten zomer 1942-mei 1945. Dit werk verscheen eveneens in het Engels (Revolutionary History) en het Frans (Cahiers Léon Trotsky). Van 1977 tot 1983 was hij lid van de Internationale Kommunistenbond (IKB), Nederlandse afdeling van de Vierde Internationale (Verenigd Secretariaat). Sinds 1994 is hij gemeenteraadslid voor GroenLinks in Delft.
1940-1944
Met pen en stencilmachine in strijd tegen de Nieuwe Orde
De clandestiene pers van de Kommunistische Partij en het Onafhankelijkheidsfront in Oost-Vlaanderen
Hector Goossens
1945-1952
Revolutionair-socialisme in Nederland
Rob Lubbersen
Rob Lubbersen (1949) studeerde geschiedenis in Amsterdam. ‘Revolutionair-socialisme in Nederland’ is zijn doctoraal-scriptie. Lubbersen werd in 1975 lid van de Nederlandse sectie van de Vierde Internationale, eerst van de IKB, momenteel van de SAP. Sinds 2005 is hij lid van Groen Links in Den Haag.
1960-1961
De Grote Staking
Alain Meynen
Op 20 december 1960 zette de Belgische arbeidersklasse een grootse buitenparlementaire massabeweging in die vrij snel ‘de staking van de eeuw’ zou worden genoemd.
1984
De slag om de Mijnen
Hugo Franssen
De gebeurtenissen van Zwartberg 1966 nauwelijks voorbij, komt er de aangekondigde sluiting van Eisden, Waterschei en Winterslag in Belgisch Limburg.
1987
Jan Cap. In naam van mijn klasse
Jan Cap (1931 – 2018)
Jan Cap was een bekende arbeidersleider in België. Via de KAJ en KWB is hij miltant geworden van het ACV en later de hoofddélégué van de Boelwerf te Temse, waar hij met andere syndicalisten categorisch de arbeidersbelangen verdedigde en een strijdsyndicalisme uitbouwde. Uiteindelijk ontnam de ACV-leiding zijn functies en zette Boel hem in brugpensioen. Cap is dan later lid geworden van de PVDA.
Het levensverhaal van een veldwerker
en
Ik wens een vakbond met één hart
Karel Heirbaut (1927-2001)
Geboren te Sint Niklaas, ging hij werken op zijn 14de. Hij was jarenlang strijdsyndicalist op de Boelwerf in Temse. Zijn inspiratie putte hij uit het manifest van de Kristelijke Werknemers Beweging (KWB) uit de jaren 1970, dat men uitdrukte met de zin: het kapitalisme maakt mens, dier en natuur kapot. Als geen ander verstond hij de kunst om moeilijke zaken te vertalen naar de man in de straat. Hij had van niemand schrik. In 1981 werd hij afgedankt. Maar hij bleef erg actief. Met boeken, foto’s, collages en vertellingen verspreidde hij zijn ideeën. Karel Heirbaut is overleden aan asbestkanker. In de jaren 1970 hebben de militanten op Boelwerf gevochten om het asbest van de werf te krijgen.
1993
Tussen revolutie en modernisme
Marten Buschman
Marten Buschman (1949) is redacteur van Onvoltooid Verleden, website voor de geschiedenis van sociale bewegingen. In 1993 publiceerde Buschman Tussen revolutie en modernisme - Geschiedenis van het Nationaal Arbeids Secretariaat in Nederland 1893-1907. Hij bereidt een biografie van Henri van Kol (1852-1925) voor.
1997
Beknopte historische inleiding over het Belgische trotskisme
Rik De Coninck
Studeerde geschiedenis aan de Gentse universiteit en maakte een thesis over arbeidsduurvermindering in de jaren 1930. Werkte eerst in verschillende bedrijven en vanaf 1991 als archivaris in het Amsab te Gent. Hij heeft vooral belangstelling voor de geschiedenis van de arbeidersbeweging en voor de revolutionaire en alternatieve component in het bijzonder.
1999
In de geest van Oktober
Karel ten Haaf
Karel ten Haaf (1962) is al geruime tijd actief in de revolutionair-socialistische beweging en schreef over diverse politieke stromingen. Ook publiceerde hij dichtbundels en een roman.
2003
Het einde van het proletariaat?
Jan Dumolyn, André Mommen, Peter Tom Jones
Peter Tom Jones is burgerlijk ingenieur milieukunde, doctor in de toegepaste wetenschapppen en werkzaam als post-doctoraal onderzoeker aan de KU Leuven. Hij specialiseerde zich omtrent globalisering en ecologie, publiceerde hierover met artikelen en boeken. André Mommen is politicoloog en publiceerde vele artikelen, o.a. in het Vlaams Marxistisch Tijdschrift. Jan Dumolyn is historicus te Gent, met bijzondere aandacht voor de middeleeuwen, publiceerde o.a. ook artikelen in het Vlaams Marxistisch Tijdschrift.
2004
De Communistische Kaderpolitiek onder de Koude Oorlog (pdf)
Widukind De Ridder
Hoe zag het democratisch-centralisme er, in theorie en praktijk, uit aan het einde van de zogenaamde “destalinisatie” en wat kunnen we dus zeggen in functie van de latere ontwikkelingen binnen de KPB? Kunnen we vanaf het einde van de jaren 1940 misschien spreken over een crisis van het organogram? Kortom, welke continuïteiten en discontinuïteiten kunnen we eventueel blootleggen?
2006
Voorwaarts in de strijd: ‘Recht door Zee’ en ‘De Nieuwe Tijd’, twee socialistische weekbladen in Twente rond 1900 (pdf)
Egon Wevers
Uit: Overijsselse Historische Bijdragen 121 (2006), 147-156.
In dit artikel wordt een beeld geschetst van twee Twentse socialistische weekbladen tegen de achtergrond van de ontwikkelingen van de Twentse textielindustrie en die van
de socialistische beweging in Nederland.
2007
De Vlaamse sociaaldemocratie, van emancipatie naar ‘gelijke kansen’
Simon De Graeve (1983 - 2008)
Simon De Graeve was militant bij de Socialistische Arbeiderspartij (SAP) sinds begin 2006. Het marxisme leerde hij vooral kennen en begrijpen via het Marxistisch Internet Archief waarvoor hij ook enkele teksten vertaalde van onder andere Lumumba, Mandel, ...
2012
Leon De Lee
Rik De Coninck
Leon De Lee (Lokeren, 1900 – [Antwerpen, 1942?]), een diamantbewerker, was in de jaren 1930 een Antwerps revolutionair militant van de kleine Revolutionair-Socialitische Partij (RSP)
2013
Versnipperd links: een terugblik
Vincent Scheltiens
De geschiedenis van de linkerzijde zou moeiteloos geschreven kunnen worden als een aaneenschakeling van twisten, breuken en afsplitsingen. Kortom: verdeeldheid en versnippering. Utopisten versus wetenschappelijke socialisten, anarchisten versus marxisten, socialisten versus communisten, reformisten versus revolutionairen...
