K. Marks dhe F. Engels

Manifesti i Partisë Komuniste

Parathënie e Botimiy Rushisht të Vitit 1882

Shkruar: 21 janar 1882 nga Karl Marks dhe Fridrih Engels.
Burimi: K. Marks, F. Engels. Vepra Të Zgjedhura, Ne Dy Vëllime. Tiranë, «8 Nëntori», 1975. Vellimi I, f. 13-14.
Ky publikim: Marxists.org, 16 shkurt 2013.

Botimi i parë rusisht i «Manifestit të Partisë Komuniste», përkthyer nga Bakunini, doli në fillim të dhjetëvjetëshit 1860- -1870; u botua në shtypshkronjën «Kollokoll». Në atë kohë botimi rusisht i «Manifestit» mund të dukej në Perëndim vetëm si një kuriozitet letrar. Sot është ndryshe.

Se sa pak ishte përhapur asokohe (dhjetor 1847) lëvizja e proletariatit, e tregon më së miri kapitulli i fundit i «Manifestit »: «Qëndrimi i komunistëve kundrejt partive të ndryshme opozitare në vendet e ndryshme». Aty nuk zihen në gojë pikërisht Rusia dhe Shtetet e Bashkuara. Kjo ishte koha kur Rusia përbënte rezervën e fundit të madhe të gjithë reaksionit evropian dhe kur emigrimi në Shtetet e Bashkuara përpinte forcat e tepërta të proletariatit evropian. Që të dyja këto vende e furnizonin Evropën me lëndë të para dhe shërbenin në të njëjtën kohë si treg për shitjen e prodhimeve të saj industriale. Kështu që të dyja këto vende asokohe ishin në një mënyrë ose në një tjetër mburoja të regjimit që ekzistonte në Evropë.

Sa ka ndryshuar sot gjithë kjo! Pikërisht imigrimi evropian ndihmoi që në Amerikën Veriore të zhvillohej shumë prodhimi bujqësor, i cili me konkurrencën e vet po e trondit nga themelet pronën e madhe dhe të vogël të tokës në Evropë. Ai, përveç kësaj, u dha mundësi Shteteve të Bashkuara t'i përvishen shfrytëzimit të burimeve të tyre të pasura për zhvillimin industrial në përpjesëtime të tilla dhe me një energji të tillë, që brenda një kohe të shkurtër duhet t'i japin fund monopolit industrial të Evropës Perëndimore dhe sidomos të Anglisë. Vetë këto dy rrethana ndikojnë, nga pikëpamja revolucionare, edhe mbi Amerikën. Prona e tokës e vogël dhe e mesme e fermerëve, baza e gjithë sistemit të saj politik, po mposhtet dalëngadalë nga konkurrenca e fermave të mëdha; në të njëjtën kohë në qarqet industriale po zhvillohet për herë të parë një proletariat i madh në numër dhe po bëhet një koncentrim përrallor kapitalesh.

Të kalojmë te Rusia! Në periudhën e revolucionit të vjetëve 1848-1849 jo vetëm monarkët evropianë, por edhe borgjezët evropianë ndërhyrjen ruse e shikonin si të vetmin shpëtim nga proletariati, i cili porsa kishte filluar të zgjohej. Ata e shpallën carin udhëheqës të reaksionit evropian. Tani ai është mbyllur në Gatçinë, si rob i revolucionit, dhe Rusia sot ësht. bërë reparti pararojë i lëvizjes revolucionare në Evropë.

Detyra e -Manifestit komunist» ishte të shpallte zhdukjen e afërt dhe të pashmangshme të pronës së sotme borgjeze. Por në Rusi krahas me zhvillimin e ethshëm të kapitalizmit, dhe krahas me pronën borgjeze të tokës, që vetëm tani po formohet, ne vëmë re se më tepër se gjysma e tokës është prone e përbashkët e fshatarëve. Tani del pyetja: a mundet vallë obshçina ruse — kjo formë tepër e shkatërruar e zotërimit të përbashkët primitiv të tokës — të kalojë menjëherë në formën më të lartë, në formën komuniste të zotërimit të tokës? Apo, përkundrazi, ajo duhet të kalojë në fillim po atë proces dekompozimi që ka karakterizuar zhvillimin historik të Perëndimit?

E vetmja përgjegje, që mund t'i jepet sot kësaj pyetjeje, është kjo: në qoftë se revolucioni rus do të shërbejë si një sinjal për revolucionin proletar në Perëndim, në mënyrë që të plotësojnë njëri-tjetrin, atëherë prona e sotme e përbashkët e tokës në Rusi mund të jetë pikënisja e zhvillimit komunist.

Londër, 21 janar 1882

Karl Marks. Fridrih Engels