Anno de iscritura: 1897.
Prima editzione: Shan Van Vocht, Gennargiu
1897.
Tradutzione: Dae Andrea Pili 2013.
Editzione dae marxists.org: Marxists Internet Archive,
13 de Santu Adria / Donniasantu 2013.
Como, in Irlanda, b'ant medas assòtzios chi sunt traballende pro protègere su sentidu natzionale in is coros de su pòpulu. Custos assòtzios (...) sunt, chena duda, faghende unu traballu chi at a aere benefìtzios durajolos comente agiudu pro sarvare custa terra dae s'estintzione de sa pretziada istoria natzionale e ratziale, de sa limba e de is caraterìsticas de su pòpulu nostru.
Annotamala, b'at su perìgulu chi dae un'adesione tropu custrinta ais mètodos de propaganda issoro, a is cales sighit de irbandonare is resurtos de sa vida bìvida, si potzat lompere a faghere- de is istùdios natzionales nostros- s'adoratzione de unu coladu stereotipadu, cristallizende su natzionalismu in una traditzione-gloriosa e eròica puru, ma isceti galu una traditzione.
Como is traditziones diant dotare, e dd'ant fatu giai medas bortas, is materiales pro unu martìriu gloriosu, ma non podent essere fortes abbastantzia pro cabaddare sa temporada de una rivolutzione revèntida.
Si su moimentu natzionale de sa die nostra, no est bonu isceti a rapresentare is tragèdias tristas e betzas de su coladu, depet mustrare- a issu matessi- chi s'ischit artziare a is bisongios de su momentu.
Depet dimustrare a su pòpulu de Irlanda chi su natzionalismu nostru no est simplemente una morbosa idealizatzione de su coladu, ma est capatze puru de formulare rispostas ladinas a is problemas de su presente e finas unu credu polìticu e econòmicu capatze de si adatare a is boluntades de su benidore.
Custu cuncretu ideale polìticu e sotziale at a essere fornidu mègius, deo creo, dae s'atzetatzione franca de sa Repùblica comente obietivu de is natzionalistas sèrios e marigonados.[1]
No una Repùblica, comente sa Frantza, in ue una monarchia capitalista cun unu mere eletivu est parodiende is aurtìngios costitutzionales de s'Inghilterra, e in aberta alleàntzia cun su dispotismu moscovita est bantendesi, a cara manna, de s'apostasia sua de is traditziones de sa Rivolutzione.
No una Repùblica comente is Istados Unidos, in ue su podere de su dinare at istabilidu una tirannia noa a suta is formas de sa libertade; in ue, unu sèculu pustis chi s'ùrtimu capoto-arrubiu aiat impestadu is carreras de Boston, printzipales e finantzeris inglesos imponent a is tzitadinos americanos una tzerachia tantu manna chi sa tassa pre-rivolutzionaria, a paragone de issa, fiat una cosighedda ebbìa.
No! Sa Repùblica chi dia augurare a is connatzionales nostros (...) diat depere essere de una lumenada a manera chi isceti a nde faghere su nùmene suo at a serbire, in ònnia tempus, comente unu faru prois opressos de ònnia terra, promissa durajola de libertade e abbundàntzia comente cumpensa de is isfortzos issoro pro contu de issa.
Pro su massaju arrendadori, istrecadu intra su printzipalismu dae una parte e sa cuncurrèntzia dae s'àtera, comente chi siat intro de una mola; pro is traballadores de is tzitades, chi sunt patende pro more de is dèpidos de is iscravistas capitalistas; pro su traballadore de sa massaria, chi si segat s'ischina tota sa bida pro unu paga chi bastat àpenas pro giughere paris carena e ànima; difatis pro onniunu de is traballadore isfrutados- sa carena pomposa de sa moderna tzivilizatzione nostra est fraigada a pitzu de sa miseria issoro- sa Repùblica Irlandesa diat podere essere fata de una paràula de importu: unu logu de addòbiu pro chi no est assotziadu;unu cuverrinu pro s'opressu; unu logu de andada pro su Sotzialista,cuntentu meda de partetzipare a sa pelea pro sa càusa de salibertade umana.
Custu acàpiu intra is punnas natzionales nostras cun is isperos deis òmines e de is fèminas chi ant illargadu s'artària de sarebellia contra su de capitalismu e su printzipalismu, de is cales s'Imperu Britànnicu est su prus cravosu de sa genia de is defensores resinnados suos, non diat depere, in ònnia sensu, ponnere un elementu de tzertu intra is filas de is natzionalistas serios, e diat serbire a nos acostagiare a is riservas friscas de fortza morale e fìsica bastante pro artziare sa chistione de s'Irlanda a sa posidura prus dominante dae sa die de Benburb[2]
Tando, calicunu diat podere narrere chi s'ideale de una Repùblica Sotzialista diat implicare una rivolutzione polìtica e econòmica tale chi is nostros sustenidores de sa classe media e de s'aristocratzia nos diant irbandonare de seguru, pro ite, cun sa fraigadura de custa, issos ant a perdere ònnia privilègiu e propiedade. Ite cheret narrere custa obbietzione? Chi seis defendende is privilègios de classe in Irlanda!
Is timorias de custas classes podent essere rutas assegurende a issos chi, in s'Irlanda lìbera, is privilègios non ant a essere tocados.Su chi cheret narrere est chi bois depides garantire chi cando s'Irlanda at a essere lìbera dae sa dominatzione istràngia, is sordadosirlandesos ant a faghere is bardianos de is balàngios fraudolentos de is capitalistas e de is printzipales contra is pòberos; chena remorsos, comente is sordados inglesos sunt faghende oe. No b'ant àteras bases assua de is cales totas is classes si diant unire cun bois. Crees chi is massas ant a gherrare pro custu ideale?
Cando bois faeddades de liberare s'Irlanda, cherides narrere ònnia elementu chìmicu chi cumponet s'Irlanda o su pòpulu Irlandesu? Si est custu ùrtimu, dae chie ddu cherides liberare? Dae sa lege inglesa?Ma totus is sistemas de amministratzione polìtica o de guvernu non sunt àteru chi su sprigu de is formas econòmicas chi istant a suta de custos. Sa lege inglesa est isceti unu signale de comente, is conchistadores inglesos de su coladu ant postu in cussa terra unu sistema de propiedade basadu supra de s'isrobu, de sa morte, de s'isfrutamentu (...)
Su sotzialista chi diat bolere distruere, raighinas e ramos, s'intreu sistema brutale materialista de tzivilizatzione, chi amus pigadu paris cun sa limba inglesa, est unu inimigu mortale de su domìniu inglesu meda prus de su pensadore subranu chi creet siat possìbile apaghiare sa libertade irlandesa cun is formas trallosas e disastrosas de su omenagiu econòmicu (...) Si bois, cras, leades s'esèrtzitu inglesu e àrtziades sa bandera birde supra de su Casteddu de Dublinu, chena aere istabilidu s'organizatzione de una Repùblica Sotzialista is cumbatas bostras ant a essere bòidas.
S'Inghilterra bos diat cumandare galu peri de is capitalistas, is printzipales, is finantzeris suos; peri de s'intrea truma de istitutziones individualistas de negòtziu chi issa at arboradu in custa terra e abbadu cun is làgrimas de is mamas nostras e su sàmbene de is màrtires nostros. S'Inghilterra bos diat cumandare galu in cara de sa derruta tua, puru si, in s'intre, bois aereis ofertu cun is lavras bostras una laude ipòcrita a s'altare de sa libertade chi aereis traidu.
Natzionalismu chena Sotzialismu- chena una reorganizatzione de sa sotziedade a pitzu de una forma prus istèrrida e isvilupada de cussa propiedade comune chi fiat a suta de sa carena sotziale de s'Antiga Erin- est vilesa natzionale ebbia. Diat essere comente declarare ufitzialmente chi is opressores nostros sunt resessidos a nos inoculare cun is cuntzetziones iscaminadas issoro de giustìtzia e moralidade e chi nois amus, a sa fine, detzisu de atzetare custas chena su bisòngiu de unu esèrtzitu istràngiu.
Comente sotzialista so prontu a faghere totu su chi podet faghere un'òmine a tales chi sa pàtria nostra otèngiat sa legìtima eredidade sua: s'indipendèntzia; ma si mi pedides de ruere ispretesas de giustìtzia sotziale pro sa contziliatzione de isclasses, tando depo refudare. Custa atzione diat essere chena onore e a foras de sa realidade. Su chi at passigiadu paris cun su Dimòniuno at a andare mai in Paradisu. Pregonemus sa fide nostra abertamente: sa lògica de is eventos est cun nois.
______________
[1] chi passant sa vida a peleare
[2] Batalla de su 1646 intra is Irlandesos Cunfederados e is Iscotzesos. Intra su 1642 e su 1649, s'Irlanda teniat unu pròpiu guvernu, chi si mutiat Irlanda Cunfederada.