| Archive Marx |
Lo principau defaut, dinc adara, deu materialisme de tots los filosòfs – i comprés lo de Feuerbach – qu’ei que l’objècte, la realitat, lo monde sensible ne i son pas gahats sonque jos la fòrma d’objècte o d’intuicion, mes non pas en tant qu’activitat umana concreta, en tant que practica, de faiçon non subjectiva. Aquò qu’explica perqué l’aspècte actiu estó desvolopat per l’idealisme, en oposicion au materialisme, – mes sonque abstreitament, puishque l’idealisme ne coneish naturalament pas l’activitat reala, concreta, coma tau. Feuerbach que vòu d’objèctes concrets, realament desparièrs deus objèctes de la pensada; mes eth ne considera pas l’activitat umana era medisha en tant qu’activitat objectiva. Qu’ei per aquò que dens l’Essença deu cristianisme, eth ne considera pas coma autenticament umana sonque l’activitat teorica, mentre que la practica n’ei pas gahada e tatjada per eth sonque dens la soa manifestacion judèa sordida. Qu’ei per aquò qu’eth ne compren pas l’importància de l’activitat “revolucionària”, de l’activitat “practica-critica”.
La question de saber s’i a lòc de reconéisher a la pensada umana ua vertat objectiva n’ei pas ua question teorica, mes ua question practica. Qu’ei dens la practica que cau l’òmi que pròve la vertat, valent a díser la realitat, e la poténcia de la soa pensada, dens aqueste monde e entà lo noste temps. La discussion sus la realitat o l’irrealitat d’ua pensada qui s’isola de la practica, qu’ei blosament escolastica.
La doctrina materialista qui vòu los òmis que sian products de las circomstàncias e de l’educacion, que, aladonc, òmis transformats e sian products d’autas circomstàncias e d’ua educacion modificada[1], que desbremba que son los òmis precisament los qui transforman las circomstàncias e que l’educator a besonh eth medish d’estar eslhevat. Qu’ei per aquò qu’era ten inevitablament a divesir la societat en duas partidas dont l’ua qu’ei au dessús de la societat (per exemple entà Robert Owen[2]).
La coincidéncia deu cambiament de las circomstàncias e de l’activitat umana o auto-cambiament ne’s pòt pas considerar e compréner racionalament qu’en tant que practica revolucionària.
Feuerbach que part deu hèit que la religion e rend l’òmi estrangèr ad eth medish e desdobla lo monde en un monde religiós, objècte de representacion[3], e un monde temporau[4]. Lo son tribalh que consisteish a resòlver lo monde religiós en la soa basa temporala. Eth ne ved pas que un còp aqueste tribalh ei acomplit çò de principau demora encoèra a hèr[5]. Lo hèit, en particular, que la basa temporala e’s destaca d’era medisha e’s tatja dens los crums, en tot constituir atau un rejaume autonòmi, ne pòt pas explicà’s precisament que per l’esquiçament e la contradiccion intèrnes d’aquesta basa temporala. Que cau donc en purmèr compréner aquesta dens la soa contradiccion[6]. Alavetz, un còp òm a descobèrt, per exemple, que la familha terrèstra ei lo secret de la familha celèsta, qu’ei la purmèra d’ara enlà qui’n e cau hèr la critica teorica e qui cau revolucionar dens la practica[7].
Feuerbach, qui n’acontenta pas la pensada abstrèita, que n’apèra a l’intuicion sensibla; mes eth non considera pas lo monde sensible en tant qu’activitat practica concrèta de l’òme.
Feuerbach que resòlv l’essença religiosa en l’essença umana. Mes l’essença de l’òmi n’ei pas ua abstraccion inerenta a l’individu isolat. Dens la soa realitat, era qu’ei lo conjunt deus rapòrts sociaus.
Feuerbach, qui n’enterprén pas la critica d’aqueste estar reau, qu’ei donc obligat:
De hèr abstraccion deu cors de l’istòria e de hèr de l’esperit religios ua causa non-cambiadissa, qui existeish per era medisha, en tot supausar l’existéncia d’un individu uman abstrèit, isolat.
De considerar, donc, l’estar uman[8] unicament en tant que “genre”, en tant qu’universalitat interna, muda, en tot ligar d’ua faiçon blosament naturala los nombrós individus.
Qu’ei per aquò que Feuerbach non ved pas que l’“esperit religiós” ei eth medish un product sociau e que l’individu abstrèit qui eth analisa en realitat[9] apartén a ua fòrma sociala determinada.
Tota[10] vita sociala qu’ei essencialament practica. Tots los mistèris qui desviran la teoria cap tau misticisme que tròban la lor solucion racionala dens la practica umana e dens la comprenença d’aquesta practica.
Lo resultat lo mei avançat au quau aboteish lo materialisme intuitiu, valent a díser lo materialisme qui non concep pas l’activitat deus sens coma activitat practica, qu’ei la faiçon de véder deus individus isolats e de la societat borgesa[11].
Lo punt de vista de l’ancian materialisme qu’ei la societat “borgesa”. Lo punt de vista deu navèth materialisme, qu’ei la societat umana, o l’umanitat socialisada[12].
Los filosòfs n’an pas hèit qu’interpretar lo monde de desparièras faiçons, pr’aquò[13] de çò qui s’ageish qu’ei de’u transformar.
_________________
1. Lo manuscriut de Marx qu’indica aciu sonque: “la doctrina materialista de la modificacion de las circomstàncias e de l’educacion, que desbremba...”. Qu’ei Engels qui a explicitat la pensada.
2. Parentèsi ajustada per Engels.
3. Aquesta precision qu’ei ajustada per Engels.
4. Engels que ditz “reau”.
5. Frasa ajustada per Engels.
6. Lo tèxte de Marx que hica las duas operacions suu medish plan.
7. Marx qu’escriu: “qu’ei la purmèra qui cau avalir suu plan de la teoria e de la practica”.
8. Adjectiu ajustat per Engels.
9. “En realitat” qu’ei ajustat per Engels.
10. Engels que ditz simplament “la vita”.
11. Varianta d’Engels: “la faiçon de véder deus individus isolats dens la «societat borgesa»”.
12. Dens aqueste paragraf, qu’ei Engels qui soslinha uman e hica enter guilhemets borgesa.
13. Engels qu’a ajustat “pr’aquò”.