دةسةلآتي سؤظيَت و بارودؤخي ذنان

 

                                                                                                         ظلاديمير ئيليتش لينين

               بةيادي تيَثةأبووني دوو سالَ لةسةر دامةزراندني دةسةلآتي سؤظيَتي، دةبيَ بة طشتي ضاويَك بةم دةورانة بطيَأين تا بزانين ضي جيَبةجيَكراوةو، بة هزريش لة طرنطي و ئامانجي بةسةرهاتي ئةو وةرضرخانةية كة أوويدا، وردببينةوة.

بؤرذوازي و لايةنطيرةكاني، بة ثيَشيَكردني ديموكراسي تاوانبارمان دةكةن. بةلآم ئيَمةش دووثاتي دةكةينةوة كة شؤأشي سؤظيَتي، ثالَدانيَكي بيَويَنةي دا بة طةشةسةندني هةمةلايةنةي ديموكراسي لة سةر ئاستي جيهان،  سةرباري ئةوةش، أيَك ديموكراسييةتيَكة بؤ جةماوةري زةحمةتكيَش، واتة ديموكراسي لةثيَناو زؤربةي هةرة زؤري طةل؛ بؤ ئةو جةماوةرة كة سةرمايةداري دةيانضةوسيَنيَتةوة. كةواتة، ديموكراسي سؤسياليستي(لةثيَناو كارطةران)ناكؤكة لةطةل ديموكراسي بؤرذوازي(لةثيَناو سةرمايةطوزارةكان، سةرمايةداران و دةولَةمةندةكان).

كةواتة كيَ لةسةر هةقة؟

تيَأامان وتيََطةيشتنيَكيي قوولَ بؤ ئةم ضمكة، واتة تاقيكردنةوةي ئةم دوو سالَة لةبةرضاوبطرين و لةثيَناو طةشةثيَدانييدا، خؤمان بةشيَوةيةكي باشتر بؤي ئامادةبكةين.

بارودؤخي ذنان، جياوازي لةنيَوان ديموكراسي بؤرذوازي و ديموكراسي سؤسياليستي بة أوونييةكي لةبةرضاو  دةردةخا، بةهةمان شيَوةش وةلآميَكي أوون بة ثرسيارةكة دةداتةوة.

ذنان لة هيض كؤماريَكي بؤرذوازي(واتة لةو شويَنة كة مولَكايةتي تايبةتي، زةمين و كارطةكان بةأيَوةوة دةبةن)طةر ديموكراتيترين كؤماريش بيَ و نة لةهيض شويَنيَكي جيهاندا، تةنانةت لة هيض دةولَةتيَكي زؤر ثيَشكةوتووشدا، تةواوي مافةكاني خؤيان وةرنةطرتووة. ئةمة، سةرةأاي تيَثةأبووني ثتر لة سةد و بيست و ثيَنج سالَ لةسةر شؤأشي فةرةنس طةورة(بؤرذوازي ديموكراتي-1789-1794).

ديموكراسي بؤرذوازي بة قسة، طفتدةدا بة يةكساني و ئازادي، بةلآم بةكردةوة هيض كؤماريَكي بؤرذوازي، تةنانةت ثيَشكةوتووتريشيان، نة بةثيَي ياسا، يةكساني تةواو بة ذن وةك نيوةي مرؤظايةتي لةطةل ثياو، داوة، نة ئازاديان لة دةسةلآت و ضةوسانةوةي ثياوان.

ديموكراسي بؤرذوازي، ديموكراسي دةربأيني زل و درؤية، طوتةي شكودار، طفتي زةردوسوور و درووشمي قةبة لةبارةي ئازادي و يةكسانيية؛ بةكردةوةش، نةبووني ئازادي و يةكساني بؤ ذنان و نةبووني ئازادي و يةكساني بؤ كارطةران و ضةوساوةكان دةشاريَتةوة.

ديموكراتي شوورايي يا سؤسياليستي نةفرةت لة دةربأيني زل و درؤزنانة دةكاو جةنطي بةرفراوان لةدذي رياكاري((ديموكراتةكان)) مولَكدارةكاني زةوي و سةرمايةداري أادةطةيةنيَ، هةروا لة دذي ئةو جووتيارة دةولَةمةندانة كة بة فرؤشتني دانةويلةي لةبةر أؤييوو بة نرخيَكي طرانبةها بة كريَكاران و برسييةكان، خؤيان دةولَةمةند دةكةن.

دةبا ئةو درؤ أسواكراوة بأؤخيَت! هةرطيزاو هةرطيز قةت أؤذيَك((يةكساني))لةنيَوان ضةوساوةكان و ضةوسيَنةران و ذيَردةستةكان و سةردةستةكان نابيَ. هةرطيزاو هةرطيز قةت رؤذيَك((ئازادي))أاستةقينة نابيَ، تا ذنان لةو ئيمتيازاتانة كة ياسا بؤ ثياوان بةهيَزدةكا، رزطاريان نابيَ؛ تا كريَكاران لة دةسةلآتداري  سةرماية رزطاريان نةبيَ؛ تا جووتيارة زةحمةتكيَشةكان لة دةسةلآتي سةرمايةداري و مولَكدارة عةقارييةكان و بازرطانييةكان رزطاريان نةبيَ.

با درؤزن و دووأووةكان، دةولَةمةندةكان و بؤذوازييةكان و لايةنطرةكانيان، بة فرةبيَذي لةبارةي ئازادي بةشيَوةيةكي طشتي و يةكساني بةشيَوةيةكي طشتي و بة ديموكراسي بةشيَوةيةكي طشتي، طةل هةلَخةلَةتيَنن.

بةلآم ئيَمة بة كريَكاران و جووتياران دةلَيَين: ئةو دةمامكانة لةسةر أووي ئةو درؤزنانة لاببةن، ضاوي ئةو نابينانة بكةنةوة و ثرسياربكةن:

-       يةكساني كامة جنس لة طةل كام جنس؟

-       كامة نةتةوة لةطةلَ كام نةتةوة؟

-       كامة ضين لةطةلَ كام ضين؟

-       ئازادي لة كامة دةسةلآت يا كام ضين؟ ئازادي بؤ كاك ضين؟

ئةوي سةبارةت بة سياسةت، ديموكراسي، ئازادي، يةكساني و سؤسياليزم دةدويَ و ئةم ثرسيارانة لة ثلةي يةكةم دانةنيَ و لة دذي شاردنةو ثؤشين ئةو ثرسيارانة خةبات نةكا، ئةوا دوذمنترين كارطةرانة، طورطيَكة لةبةرطي مةأ ودوذمنيَكي سةرسةخت و زةرةرمةندي كريَكاران و جووتيارانة و خزمةتكاري مولَكدارة عةقارييةكان، ثاشا و سةرمايةدارةكانة.

لةماوةي دوو سالَدا، لة وةلآتيَكدا، لة دواكةوتووترين وةلآتاني ئؤروثا، دةسةلآتي شوورايي لة ثيَناو ئازادي ذنان و يةكسانيبوونيان لةطةل جنسي((بةهيَز)) زياتري كرد لةوةي كة هةموو كؤمارة ثيَشكةوتوو وشارةزاو ((ديموكرات))ةكاني هةموو جيهان لةماوةي 130سالَ كردوويانة.

 ضراكان، كلتوور، شارستانييةت و ئازادي، هةموو ئةم ووشة قةبانة لة هةموو كؤمارة سةرمايةدارو بؤرذوازي لة هةموو سةرزةميندا لةطةل ياساطةليَك بةوثةأي قيزةوةني كؤدةبنةوة؛ بة قيزةوةنييةكي زؤر بةربلآو و وةحشيطةرييةكي شأ لةبارةي نايةكساني ياساييةوة لةبواري زةواج و جيابوونةوةو نايةكساني لةبارةي مندالَي((شةرعي)) و ناشةرعي، بةرذةوةندي ثاراستني ثياوان و بيَضارة و تةوهينكردن بة ذنان.

دةسةلآتي سةرماية، ماندوبووني((مولَكايةتي تايبةتي ثيرؤز))، ئيستبدادي طةمذةيي بؤرذوازي بضوك و ضاوضنؤكي مولَكداري بضوك، ئةمانة أيَطريان لة ديموكراتيترين كؤماري بؤرذوازي كرد، دةستكاري ئةو ياسا قيزةوةن و ثوضةلآنة نةكريَ.

كؤماري شوورايي، كؤماري كريَكاران و جووتياران هةموو ئةو ياساما بة يةك ليَدان كسكدا و بةرد لةسةر بةردي خانووي بةرزي درؤزني و نيفاقي بؤرذوازيييةوة نةهيَشت.

دةبا ئةو درؤيانة بأوخيَن! دةبا ئةو درؤزنانة كة دةم لة ئازادي و يةكساني بؤ هةموو دةكووتن، كةضي ضيني ضةوساوة، مولَكايةتي تايبةتي سةرمايةداري هةية؛ بةشيان لة بؤرسة هةية؛ كةسانيَ هةن لةبةر دانةوةيلةي لةبةر أؤييوو تيَربوون و برسييةكانيش كؤيلةدةكةن، نةخيَر، ئازادي بؤ هةموو نية، نةخيَر يةكساني بؤ هةموو نية، بةلَكو خةبات لةدذي ضةوسيَنةران و سةرمايةطوزاران و لةناوبردني تواناي ضةوساندنةوةو سةرمايةطوزاري. ئةمةية درووشمي ئيَمة!

ئازادي و يةكساني بؤ جنسي ضةوساوة!

ئازادي و يةكساني بؤ كريَكاران و جووتياراني زةحمةتكيَش!

خةبات لةدذي ضةوسيَنةران و سةرمايةداران و كؤلاكي جامباز!

ئةمة درووشمي خةبات و حةقيقةتي ثرؤليتاريمانة؛ حةقيقةتي خةباتمان  دذ بة سةرمايةداري؛ ئةو حةقيقةتة كة لةتةكياندا أووبةأووي جيهاني سةرمايةداري و دةربأينة هةنطويني، مةرايي و قةبةكراوةكاني لةبارةي ئازادي و يةكساني بةشيَوةيةكي طشتي و ئازادي و يةكساني بؤ هةموو، بووينةوة. 

ئيَمة، أيَك لةبةر ئةوةي ئةو دةمامكي ئةو رياكارييانة ثارضةثارضةكرد و بة سووربوونيَكي شؤأشطيَأانةوة ئازادي و يةكساني بؤ ضةوساوةكان و كارطةران لةدذي ضةوسيَنةران، سةرمايةداران و كؤلاك جيَبةجيَدةكةين، هةر بؤية دةسةلآتي شووراكان زؤر لة دلَي كريَكاراني هةموو دنيا خؤشةويست بووة. هةر لةبةر هةمان هؤ، لة رؤذي يادكردنةوةي سالآنةي دامةزراندني دةسةلآتي شوورايي هةستي جةماوةري كريَكاران و ضةوساوان و رةنجبراوةكاني هةموو وةردةطرين.

ريَك لةبةر ئةو هؤيانةية، لةم يادةدا، سةرةأاي برسييةتي وسةرماوسؤلَ و هةموو ئةو كارةساتانة كة هيَرشةكةرة ئيمثرياليستةكان بة رووسياي شوورايي دةيطةيةنن، بأواي ثتةومان بة درووستي مةسةلةكةمادا هةية؛ بأواي ثتةو بةوةي كة دةسةلآتي سؤظيَت بةبيَ ضةندوضؤن لة هةموو جيهاندا سةردةكةويَت!

((ثراظدا))، ذمارة249، 6ـ11ـ 1919                                    جلدي39، لا 285-288